Το μέλι είναι μια οργανική, φυσική εναλλακτική ζάχαρη χωρίς πρόσθετα που είναι εύκολο στην πέψη, προσαρμόζεται σε όλες τις διαδικασίες μαγειρέματος και έχει απεριόριστη διάρκεια ζωής. Κατασκευάζεται από μέλισσες και αποθηκεύεται σε κηρώδεις δομές που ονομάζονται κηρήθρες. Το μέλι χρησιμοποιείται ως γλυκαντικός παράγοντας σε μια μεγάλη ποικιλία τροφίμων, όπως ψητά, μαρινάδες , ποτά και άλλα. Μπορούμε να το βρούμε σε όλο τον κόσμο!

Τι είναι το μέλι;

Το μέλι είναι ένα παχύ χρυσό υγρό που παράγουν οι μέλισσες από το νέκταρ των ανθισμένων φυτών. Οι μέλισσες παράγουν το μέλι μέσω μιας διαδικασίας συλλογής νέκταρ και στη συνέχεια παλινδρόμησης του νέκταρ. Στη συνέχεια το νερό εξατμίζεται από το νέκταρ για να παράγει το υλικό που καταναλώνουμε και γνωρίζουμε ως μέλι. Οι μέλισσες εκτελούν τη ζωτική υπηρεσία επικονίασης φρούτων, οσπρίων, λαχανικών και άλλων τύπων φυτών παραγωγής τροφίμων κατά τη διάρκεια της δραστηριότητάς τους παραγωγής μελιού.

Ιστορία του μελιού

Το μέλι, χρονολογείται από το 2100 π.Χ., όπου αναφέρθηκε στα σουνιέζικα και βαβυλωνιακά σφηνοειδή γραπτά, τον Χετταίο κώδικα, και τα ιερά γραπτά της Ινδίας και της Αιγύπτου. Το όνομά του προέρχεται από το αγγλικό hunig, και ήταν το πρώτο και πιο διαδεδομένο γλυκαντικό που χρησιμοποιείται από τον άνθρωπο. Το μέλι εκτιμήθηκε πολύ και συχνά χρησιμοποιείται ως μορφή νομίσματος, φόρου ή προσφοράς. Τον 11ο αιώνα μ.Χ., οι γερμανοί αγρότες πλήρωσαν τους φεουδαρχούς τους με μέλι και κερί μέλισσας. Παλαιότερα, το μέλι χρησιμοποιήθηκε όχι μόνο στα τρόφιμα και τα ποτά, αλλά και στην κατασκευή τσιμέντου, σε στιλβωτικά επίπλων και βερνίκια, και για ιατρικούς σκοπούς.

Ποικιλίες

Υπάρχουν πολλές ποικιλίες μελιού. Το χρώμα, η γεύση , η μυρωδιά και η ομοιόμορφη υφή ποικίλλουν σημαντικά μεταξύ των ποικιλιών. Ο διακριτικός παράγοντας είναι ο τύπος λουλουδιού που συχνάζει η μέλισσα. Οι ποικιλίες μελιού που συναντώνται στην Ελλάδα είναι η εξής:

• Πευκόμελο

Το 70% της συνολικής παραγωγής μελιού στην Ελλάδα είναι το πευκόμελο! Λόγω χαμηλής περιεκτικότητας σε σάκχαρα δεν είναι πολύ γλυκό, το άρωμά του θυμίζει άρωμα δάσους-πεύκου, το χρώμα του είναι αρκετά πιο σκούρο από το θυμαρίσιο. Δεν κρυσταλλώνει εύκολα καθώς δεν περιέχει πολλά σάκχαρα, η κρυστάλλωση ενός αμιγούς πευκόμελου γίνεται μετά από 1,5 χρόνο αποθήκευσης. Θεωρείται ένα από τα πιο θρεπτικά μέλια καθώς περιέχει πολλές θρεπτικές ουσίες. Μερικές από αυτές είναι τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία (το ασβέστιο, το μαγνήσιο, ο ψευδάργυρος, ο σίδηρος, ο χαλκός κλπ.), τα οποία βρίσκονται σε μεγάλες συγκεντρώσεις στα ελληνικά πευκόμελα. Θεωρείται ιδανικό για τις παθήσεις του λαιμού και τις αναιμίες.

• Μέλι ελάτης

Το 5-10% της συνολικής παραγωγής μελιού είναι μέλι ελάτης. Είναι πολύ παχύρευστο , τόσο που κάποιες φορές  θυμίζει ρετσίνι. Είναι το ακριβότερο μέλι και προέρχεται από ορεινές περιοχές. Η γεύση του, αλλά και το άρωμά του είναι χαρακτηριστικά πολύ απαλά. Το χρώμα του ποικίλει αναλόγως την περιοχή, μπορεί να είναι ανοιχτό ξανθό μέχρι αρκετά σκούρο. Δεν κρυσταλλώνει ποτέ γιατί δεν περιέχει σχεδόν καθόλου σάκχαρα. Είναι πλούσιο σε θρεπτικά στοιχεία  ιδίως σε ιχνοστοιχεία (κάλιο, μαγνήσιο, φώσφορο, σίδηρο κλπ.). Περιέχει βιταμίνες σε πολύ μικρές ποσότητες, αλλά ακόμα και αυτή η μικρή ποσότητα βοηθάει στην καλύτερη αφομοίωση των σακχάρων από τον ανθρώπινο οργανισμό. Είναι ιδανικό για παθήσεις του στομάχου και του εντέρου.

• Mέλι καστανιάς

Παράγεται από το νέκταρ και τις μελιτώδεις εκκρίσεις της καστανιάς. Είναι έντονα αρωματικό μέλι και η γεύση του είναι δυνατή, ελαφρώς πικρή. Το χρώμα του ποικίλει από ανοιχτό καφέ ,σκούρο καφέ μέχρι και μαύρο. Kρυσταλλώνει αργά μετά από 1-2 χρόνια. Είναι πολύ πλούσιο σε ιχνοστοιχεία, έχει επουλωτικές ιδιότητες, ενώ η εξαιρετικής ποιότητας γύρη που περιέχει το καθιστά ένα απ’ τα θρεπτικότερα μέλια.

• Mέλι εσπεριδοειδών

Tα πορτοκαλιά και τα λεμονιά  αποτελούν μια εξαιρετική πηγή νέκταρ για την παραγωγή μελιού. Tο μέλι εσπεριδοειδών ,κυρίως το μέλι πορτοκαλιάς είναι ιδιαίτερα αρωματικό, έχει ιδιαίτερα γλυκιά γεύση, έχει ανοιχτό χρώμα και κρυσταλλώνει πολύ γρήγορα σε 2-3 μήνες γι αυτό και πρέπει να καταναλώνεται σύντομα. Για να διατηρηθεί η θρεπτική αξία του μελιού αυτού θα πρέπει να προστατευτεί από τις υψηλές θερμοκρασίες.

• Θυμαρίσιο

Θεωρείται αρίστης ποιότητας μέλι. Ανήκει στα ανθόμελα, αλλά στην πραγματικότητα αποτελεί ξεχωριστή κατηγορία λόγω των έντονων αρωματικών και γευστικών χαρακτηριστικών του. H όψη του είναι ιδιαίτερα ελκυστική, γι’ αυτό και το προτιμούν συνήθως οι καταναλωτές. Έχει ευχάριστη γεύση, αλλά λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε φρουκτόζη αφήνει πολλές φορές την αίσθηση καψίματος στο στόμα. Το χρώμα του μοιάζει με το κεχριμπάρι, αλλά σε κάποιες περιοχές είναι έντονο πορτοκαλί. Κρυσταλλώνει από 9 ως 18 μήνες. Φημίζεται για τις αντισηπτικές του ιδιότητες.

Χρήσεις μελιού

Το μέλι είναι γλυκαντικό. Στην κουζίνα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί σχεδόν σε  οποιαδήποτε μέθοδο μαγειρέματος. Είναι νόστιμο μπορούμε να γαρνίρουμε φρούτα, απλώνεται πάνω από κράκερ ή αναμιγνύεται με γιαούρτι. Το μέλι μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο ψήσιμο, ως γλυκαντικό για τσάι ή ποτά ή ως συστατικό μαρινάδας. Το μέλι μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ως φυσικό βάλσαμο για τα χείλη, ενυδατική κρέμα ή θεραπεία βήχα.

Αντικατάσταση μελιού στη μαγειρική

Δεδομένου ότι το μέλι είναι γλυκαντικό, μπορεί να αντικατασταθεί με ζάχαρη. Η γεύση και η υφή μπορεί να μην είναι οι ίδιες όταν κάνετε την ατικατάσταση. Για να αντικαταστήσετε ένα φλιτζάνι μέλι, χρησιμοποιήστε 1 1/4 φλιτζάνια ζάχαρη και 1/4 φλιτζάνι επιπλέον υγρό όπως νερό ή ένα υγρό που περιλαμβάνεται στη συνταγή.

Πού να αγοράσετε μέλι

Το μέλι μπορεί να βρεθεί στα περισσότερα μεγάλα μαγαζιά με είδης διατροφής. Τοπικό μέλι μπορεί επίσης να βρεθεί από μελισσοκόμους ή τοπικές αγορές αγροτών. Ειδικά καταστήματα τροφίμων και διαδικτυακοί λιανοπωλητές πωλούν μεγάλη ποικιλία μελιού.

Αποθήκευση

Το μέλι είναι το ένα προϊόν  που δεν χαλάει. Το διατηρούμε σε δροσερή τοποθεσία μακριά από το άμεσο ηλιακό φως. Το αρχικό γυάλινο δοχείο (ή πλαστικό) είναι το καλύτερο. Εάν το μέλι σας αρχίσει να κρυσταλλώνεται, δεν είναι κακό. Απλά τοποθετήστε το βάζο σε ζεστό νερό ( μπεν μαρί) και ανακατέψτε το μέλι.

Διατροφή και οφέλη

Το μέλι έχει αντιοξειδωτικά αλλά εξαρτάται από τις μέλισσες και τα φυτά από τα οποία παράγεται το μέλι. Ανά κουταλάκι του γλυκού, το μέλι έχει 21,3 θερμίδες και 5,8 γραμμάρια υδατανθράκων.

Μέλι και Μαγειρική

Το μέλι λόγω της ιδιαίτερα νόστιμης γεύσης του χρησιμοποιείται σε ευρύ φάσμα συνταγών. Μπορούμε να φτιάξουμε κέικ με μέλι, μπισκότα με μέλι, σάλτσες- μαρινάδες για ψητά με μέλι, το χρησιμοποιούμε επίσης σε διάφορα ροφήματα αντί της ζάχαρης.